.jpg)
“Asbest” doğal yapıdaki çeşitli silikat minerallerinin yüksek sıcaklık, basınç ve kimyasal etkiler sonucunda oluşturduğu lifsi yapıdaki mineral grup olarak tanımlanmaktadır. Asbest minerallerinde büyük miktarda silisyum ve oksijen ile kalsiyum, magnezyum, demir, sodyum ve hidrojen gibi elementler bulunur
İtalya’da yapılan bir çalışmada asbest fabrikasına 500 m’den daha yakın mesafede yaşayanların asbeste bağlı hastalık yaşama riskinin % 27,7 daha fazla olduğu tespit edilmiştir.
Kullanılmaya başlanması çok eski Yunan dönemlerine dayanan asbest “yanmaz” anlamına gelmekte olup yüksek elastikiyeti, kimyasal madde, ısı, nem ve soğuğa karşı dayanımı gibi birçok özelliği nedeniyle 3.000’e yakın endüstri kolunda farklı amaçlar için tercih edilmiştir. Yapılan arkeolojik çalışmalar yaklaşık 2500 yıl önce asbestli malzemelerin kullanılmaya başlandığını göstermektedir.
1857-1880 İlk asbestli conta ve salmastra yapımı 1866 Isı yalıtımı için ilk kalıplanmış ve yapıştırılmış asbestli malzeme üretimi 1868-1869 ABD’de ilk defa çimento ve çatı izolasyon malzemesinde (keçe) asbest kullanımı. 1868-1876 İtalya’da sistematik tekstil imalatına başlanması 1878 ABD’de ilk asbestli kağıdın yapılması 1878 ABD’de ilk asbestli kağıdın yapılması 1882 Asbest magnezi içeren yalıtım malzemesi konseptinin geliştirilmesi 1890 Kanada’da tekstil üretiminin başlaması 1893 Güney Afrika’da asbestin ilk defa iplik haline getirilmesi 1896 Birleşik Krallık’ta ilk dokuma fren bantlarının yapılması 1899 Asbestli çimento yapımında ıslak makine prosesinin geliştirilmesi 1900 Asbestli çimento boru üretimi için Hatschek makinesinin geliştirilmesi 1903 ABD’de asbestli çimento boru endüstrisinin başlaması 1904 ABD’de düz (yassı) asbestli çimento levha üretimi 1906 Asbestin ilk kez fren balatasında kullanımı 1918 Kalıplanmış debriyaj kaplamasının geliştirilmesi 1931 Birleşik Krallık’ta spreyleme asbest tekniğinin geliştirilmesi 1940’lar Birleşik Krallık’ta asbestli çimento borunun piyasaya sürülmesi 1944 İngiliz gemi sektöründe güverte altlarında ve gemi bölmelerinde sprey asbest kullanımı
Dünya’da asbestin kullanımının birçok ülke tarafından yasaklanmış olmasına rağmen halen Çin, Kanada, Hindistan,Rusya ve Kazakistan gibi ülkelerde çıkarılması ve işlenmesi devam etmektedir.
Dünyada 55 ülkede asbest kullanım yasağı vardır.
Ülkemiz dünyada en çok asbest yatağına sahip 10 ülkeden biridir.Buna rağmen asbest endüstirisi gelişmemiştir. Asbestin çoğu ithal edilmiştir.
Ülkemizde 1.200.000 ton asbest kullanıldığı tahmin edilmektedir.
Ülkemizde asbest üretiminin de 320 bin ton olduğu düşünülmektedir.
Dünyada ilk olarak asbestin üretim ve tüketimini sınırlandıran ülke 1983 yılındaki düzenlemeler ile İzlanda olmuştur. İngiltere’de 1999 yılından sonra asbest tamamen yasaklanmış olup diğer Avrupa ülkelerinde ise 2006’da Direktifin yürürlüğe girmesi ile yasaklama başlamıştır
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na dayalı olarak ve 28539 sayılı Resmi Gazete’de 25/01/2013 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik’le asbestle ilgili söküm, yıkım, tamir ve bakım gibi işler, sağlık gözetimi, asbest limit değeri, bildirim ve iş planı gibi konular detaylı olarak düzenlenmiştir
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre, ülkemizdeki erkeklerin yaklaşık % 15’i ve kadınların yaklaşık % 5’i işyerlerinde farklı etkenlere maruz kalmaları sonucu akciğer kanserine yakalanmaktadır.
Asbest analizleri ve ölçümleri TEM, SEM EDX ,PLM ,PCM, XRD, FTIR ve NIR cihazları ile yapılabilir
Bulk (katı ) materyallerde asbestin bir sınır değeri yoktur.
8 saatlik kişisel maruziyetteki sınır değer 0.1 lif/cm3 tür.Ortam ölçümlerinde asbestin sınır değeri TS 13895 te 0.01 lif/cm3 olarak tanımlanmıştır.