2022 ÇED Yönetmeliği’nde Asbest: Ne Değişti, Ne Yapmalı?

Türkiye’de 29 Temmuz 2022 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren Yeni ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) Yönetmeliği, birçok alanda olduğu gibi asbest içeren yapıların yıkımı ve sökümü konularında da önemli değişiklikler getirdi.

Peki bu değişiklikler neler? Asbestle çalışan uzmanları, müteahhitleri ve yapı sahiplerini neler bekliyor? Bu yazıda, 2022 ÇED Yönetmeliği’nin asbest açısından getirdiklerini sade ve net şekilde açıklıyoruz.

📌 Asbest Nedir, Neden Önemli?

Asbest; binalarda izolasyon, çatı kaplama, zemin karo, yangın yalıtımı gibi birçok alanda kullanılmış lifli bir mineraldir. Solunduğunda kansere neden olan asbest, Türkiye’de 2010’dan beri yasaktır. Ancak, eski binaların çoğunda hâlâ asbestli malzeme bulunmaktadır.

Bu yüzden yıkım ve renovasyon süreçlerinde asbestin profesyonelce tespit edilip, güvenli şekilde sökülmesi ve bertaraf edilmesi hayati önem taşır.

⚖️ Yeni Yönetmelikte Asbest İçin Neler Değişti?

1. Asbestli Yapılar, Artık ÇED Sürecine Dahil

2022 Yönetmeliği ile birlikte:

• “Asbest içeren yapı ve tesislerin yıkımı / sökümü” Ek-2 listesine eklendi.

• Bu tür projelerde artık Proje Tanıtım Dosyası (PTD) hazırlanması zorunlu hale geldi.

• İl Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Müdürlükleri, PTD’yi inceleyip "ÇED Gereklidir" veya "ÇED Gerekli Değildir" kararını verir.

🔍 Ne anlama geliyor?Eskiden sadece belediye raporu yeterliydi. Artık resmi ÇED süreci başlamadan asbestli yapı yıkımı yapılamıyor.

2. Envanter Zorunluluğu Geldi

Yıkımdan önce:

• Binadaki tüm asbestli malzemeler belirlenmeli,

• Bu malzemelerin türü, yeri ve miktarı envanter raporunda açıkça belirtilmeli.

Bu rapor, akredite bir laboratuvar veya yetkili uzman tarafından hazırlanmalı.

3. Asbest Söküm Planı Şart

PTD dosyası içinde ayrıca:

• Söküm işlemini nasıl yapacağınız (ıslak yöntem, vakumlu sistem, glovebag vb.),

• Hangi kişisel koruyucu donanımların kullanılacağı,

• Söküm sırasında alınacak güvenlik önlemleri ve atık yönetim planı detaylı şekilde belirtilmeli.

📄 Bu bilgiler, hem iş sağlığı hem de çevre güvenliği açısından kilit önemdedir.

4. Atık Yönetimi ve Bertaraf Şartları Netleşti

Sökülen asbestli malzemeler:

• Çift kat etiketli torbalarla paketlenmeli,

• Lisanslı bir firma tarafından taşınmalı,

• Tehlikeli atık bertaraf tesislerine teslim edilmeli.

💡 Bertaraf edilmeyen asbestli atıklar için yasal sorumluluk hem söküm firmasına hem de bina sahibine aittir.

🧭 Ne Yapmalı?

Eğer asbestli bir yapı yıkımı planlıyorsanız:

1. Yetkili bir uzmanla çalışın.Asbest Söküm Uzmanı ve Çalışanı belgeli bir ekip şart.

2. Envanter raporu hazırlatın.Hangi malzemede ne kadar asbest var? Raporlatmadan yıkım yapılamaz.

3. Proje Tanıtım Dosyası (PTD) hazırlayın.Asbestli yapılar için PTD artık zorunlu. Bakanlıktan onay alınmadan yıkıma başlanamaz.

4. ÇED sürecini takip edin.İl Müdürlüğü’ne sunulacak belgeler eksiksiz ve teknik standartlara uygun olmalı.

5. Söküm sonrası atıkları lisanslı şekilde bertaraf ettirin.Denetimlerde en çok ceza buradan gelir.

📌 Sonuç

2022 ÇED Yönetmeliği, asbest içeren yapıların yıkımını daha planlı, belgeli ve güvenli bir hale getirmeyi amaçlıyor. Bu yönetmelik sayesinde hem halk sağlığı korunuyor hem de çevreye zarar verme riski en aza indiriliyor.

Doğru hazırlanmış bir PTD dosyası ve uzman ekip ile süreci kısa sürede tamamlamak mümkün.Yıkmadan önce mutlaka sor – incele – belgeyle ilerle!